بسم الله الرحمن الرحیم
نام : حسن
لقب : مجتبی
کنیه : ابو محمد
نام پدر : علی
نام مادر : فاطمه
تاریخ ولادت : نیمه ماه مبارک رمضان سال 3 هجری
محل ولادت : مدینه طیبه
مدت امامت : 10 سال
مدت عمر : 47-48 سال
علت شهادت : تحریک معاویه وزهر جعده
نام قاتل : جعده دختر اشعث
محل دفن : بقیع
پیشواى دوم جهان تشیع که نخستین میوه پیوند فرخنده على (ع) با دختر گرامى پیامبر اسلام (ص) بود، در نیمه ماه رمضان سال سوم هجرت در شهر مدینه دیده به جهان گشود.(1)
حسن بن على (ع)از دوران جد بزرگوارش چند سال بیشتر درک نکرد زیرا او تقریبا هفت سال بیش نداشت که پیامبر اسلام بدرود زندگى گفت.
پس از درگذشت پیامبر (ص) تقریبا سى سال در کنار پدرش امیر مومنان (ع) قرار داشت و پس از شهادت على (ع) شش ماه بر مسلمین خلافت کرد . آن امام والامقام در طول عمر مبارک خود دو بار تمام ثروت و دارایى خویش را در راه خدا بخشید و سه بار تمام اموال خود را وقف کرد. به گفته مورخان ، امام حسن مجتبى(ع )، فردى شجاع، دلیر و مبارز بود و در غالب جنگ هایى که امام علی( ع) حضور داشتند آن حضرت نیز حضور داشت. امام حسن(ع ) مسئولیت امامت و رهبرى شیعیان را درفضایی نا بسامان و آشفته به عهده گرفتند. در این زمان امام (ع) به ناچار در برابر مکر معاویه قرار گرفت و ناچار شد صلح کند . بی شک ارزش صلح امام حسن( ع )، با توجه به شرایط زمانی ومکانی خاص خود رخ داد ، کمتر از جنگ و شهادت امام حسین (ع) نبود . خیانت طرفداران ایشان ، تهدید و تطمیع های معاویه و نهایتا تشکیل مثلث زر و زور و تزویر باعث بروز وقایعی شدند که امام (ع ) را مجبور به امضای صلحنامه با معاویه کردند . در این شرایط امام مجتبى(ع ) منطقا و قاعدتا نمی توانست وارد مبارزه با معاویه گردد تا اینکه ایشان ناچار به پذیرش صلحِ تحمیلى شد. بر اساس این صلحنامه ، حکومت به این شرط که به کتاب خدا و سنت رسول او و سیره خلفاى صالح، عمل کند به معاویه سپرده می شود. در ضمن ، پس از معاویه خلافت به عهده امام حسن(ع) واگذار می گردید. همچنین معاویه بر اساس این صلحنامه ملزم شد که دشنام دهی به امیرالمؤمنین على(ع ) و بد گفتن از ایشان بر منابر را ممنوع سازد .در امان بودن یاران امام على (ع ) عدم تعرض به آنان و محفوظ ماندن جان و مال و فرزند و ناموس شان از هر گزندى از دیگر مفاد این صلحنامه به شمار می رفت . بی تردید می توان گفت صلح امام حسن(ع )، چهره واقعى معاویه را آشکار ساخت ودستگاه جور او را به مردم شناساند . از این رو معاویه درصدد حذف حضور فیزیکی امام بر آمد و سرانجام، نقشه کشتن امام را طرّاحى نمود . امام حسن(ع) در سال پنجاه هجرى، به وسیله زهرى که همسرش جعده به دستور معاویه به او خوراند، در 48 سالگى به شهادت رسید. مزار شریفش در قبرستان بقیع، در کنار سه امام معصوم دیگراست.
سخنان برگزیده از امام حسن علیه السلام
با همسایه ات به نیکی همسایگی کن تا مسلمان باشی .
خویشاوندکسی است که دوستی سبب خویشاوندی او است ، اگر چه نسبش دور باشد .
هرکه به حسن اختیار خدا برای او اعتماد کند آرزو نمی کند که در حالتی جز آنچه خدا برایش اختیار کرده است ، باشد .
خردمند به کسی که از او نصیحت می خواهد ، خیانت کرده است ، باشد .
بر شما باد به تفکر ، که تفکر مایه حیات قلب شخص بصیر وکلید در حکمت است .
بی همت را مردانگی نباشد .
تمام کردن احسان از آغاز کردن آن بهتر است .
هیچ گروهی با هم مشورت نکردند ، مگر آن که به راه پیشرفت خود رهنمون شدند .
نشانه برادری ، وفاداری در سختی وآسایش است .
هر کس احسان های خود را بر شمرد ، بخشندگی خود را تباه کرده است .
احسان آن است که تاخیری در پیش ومنتی در پس نداشته باشد .
هرگاه شنیدی شخصی آبروی مردم را می ریزد ، بکوش تا تو را نشناسد .
احادیثی در رابطه با امام حسن علیه السلام
حسن از من است ومن از اویم ؛ هر که دوستش بدارد ، خداوند دوستدار او است . پیامبر اکرم (ص)
امام حسن (ع) در همه حال خدای سبحان را یاد می کرد . امام سجاد (ع)
امام حسن (ع) در عبادت و صدقه دادن سخت کوش بود . امام باقر (ع)
امام حسن (ع) در خلقت وسیرت وشرافت شبیه ترین مردم به رسول خدا بود . امام صادق (ع)
**خدایا قرار ده برایم در این روز بهره اى از رحمت وسیعت و راهنمائیم کن در این ماه بسوى دلیلهاى درخشانت و مرا بسوى موجبات خوشنودى همه جانبه ات سوق ده به حق محبتت اى آرزوى مشتاقان
اَللّهُمَّ ارْزُقْنى فیهِ رَحْمَةَ الاْیْتامِ وَاِطْعامَ اْلطَّعامِ وَاِفْشآءَ السَّلامِ وَصُحْبَةَ الْکِرامِ بِطَوْلِکَ یا مَلْجَاَ الاْمِلینَ.
خدایا روزیم گردان در این ماه مهرورزى نسبت به یتیمان و خوراندن طعام و به آشکار کردن سلام و هم‌نشینى با کریمان به فضل و کرمت اى پناه آرزومندان.
1 - مقدم بر اعمال: رسول خدا صلی الله علیه و آله: «اولین چیزی که روز قیامت در اعمال بنده مورد توجه قرار میگیرد، نماز اوست.» (1)
2 - وسیله تقرب: حضرت علی علیه السلام: «الصلوة قربان کل تقی; نماز وسیله تقرب هر پرهیزکاری است.» (2)
3 - بهترین اعمال: حضرت علی علیه السلام: «شما را به نماز وحفظ آن سفارش میکنم، بدرستی که بهترین اعمال نماز است.» (3)
4 - سنگر مبارزه با شیطان: حضرت علی علیه السلام: «نماز سنگری استبرای در امان ماندن از نفوذ شیطان.» (4)
5 - مانع ضد ارزشها:قرآن کریم: «ان الصلاة تنهی عن الفحشاء و المنکر؛ نماز اهلش را از هر کار زشت باز میدارد»(5)
1 - جهنمی شدن: قرآن کریم: «سؤال میکنند چه چیزی شما را جهنمی کرد؟ گویند: ما از نمازگزاران نبودیم.» (6)
2 - محرومیت از الطاف الهی: قال تعالی: «وای بر نمازگزارانی که دل از یاد خدا غافل دارند.» (7)
3 - دوری از رسول خدا: پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود: «کسی که نمازش را سبک بشمارد از من نیست.» (8)
4 - محرومیت از شفاعت پیامبر: پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود: «کسی که نماز واجب را از وقت آن به تاخیر اندازد، در قیامتشفاعت من به او نمیرسد.» (9)
1- بحارالانوار، ج 82، ص 227.
2- همان، ج 10، ص 99.
3- همان، ج 82، ص 29.
4- غررالحکم، ماده صلاة.
5- عنکبوت/ 45.
6- مدثر/ 43.
7- ماعون/ 4 - 5.
8- بحارالانوار، ج 80، ص 21.
9- همان.
منبع: نشریه مبلغان، شماره 23، بااندکی تصرف
1 - ترک واجبات: امام صادق علیه السلام: «بندهای که یکی از واجبات را ترک کند، خداوند به او نظر رحمت نمیکند و او را پاک نمیکند.» (1)
2 - حرامخواری: رسول خدا صلی الله علیه و آله: « هرگاه لقمه حرامی در شکم بنده قرار گیرد، ملائک آسمان و زمین او را لعنت میکنند.» (2)
3 - کمک به ستمگران: امام صادق علیه السلام: «کمک به ستمگران و علاقه به آنها از گناهان کبیره است.» (3)
شخصی خدمت امام حسین علیه السلام رسید و گفت: من مرد گناهکاری هستم که صبر از گناه ندارم، مرا موعظه کن.
حضرت فرمود: با پنجشرط هرچه میخواهی گناه بکن:
1 - روزی خدا را نخور، هر چه میخواهی گناه کن.
2 - جایی پیدا کن که خدا تو را نبیند و هر چه میخواهی گناه کن.
3 - از ولایتخدا خارج شو و هر چه میخواهی گناه کن.
4 - جان به عزرائیل نده و هر چه خواهی گناه کن.
5 - به جهنم نرو و هر چه میخواهی گناه کن. (4)
پی نوشتها:
1- وسائل الشیعه، ج 11، ص 207.
2- سفینة البحار، ج 1، ص 245.
3-کافی، ج 3، ص 180.
4- بحارالانوار، ج 78، ص 126.
منبع: نشریه مبلغان، شماره 23، بااندکی تصرف
در پی سیاست سرکوب خونین رژیم در اواخر بهار تا اواسط تابستان1357 ه.ش. از شدت و گستره اعتراضات و فعالیتهای مخالفان تا حد زیادی کاسته شد و در تیر ماه همان سال، اوضاع کشور کاملا رو به آرامش نهاد. ناظران خارجی، مفسران سیاسی و کارشناسان رژیم به این جمعبندی دستیافتند که شاه پس از یک رشته درگیری با شورشیان و سرکوب مخالفان از دی ماه1356 تا خرداد1357، اکنون ابتکار عمل را به دست گرفته و کاملا بر اوضاع مسلط گشته است و اکنون هیچ خطر جدی رژیم را تهدید نمیکند. شاه نیز در پایان این دوره، در یک مصاحبه تصریح کرد که:
هیچ قدرتی توان کنار نهادن مرا نخواهد داشت چه 700 هزار تن نیروی مسلح از من پشتیبانی میکنند، همه کارگران و اکثریت مردم پشتسرم هستند و من قدرتمندم.
او از فرصت و فضای موجود بهره جست و سراسر تیر ماه را به استراحت و خوشگذرانی در سواحل خزر پرداخت. اما آنچه رویای شیرین رژیم و کارگزاران آن را برآشفت فرارسیدن ماه مبارک رمضان بود که از اواسط مرداد آغاز میشد.
با آغاز رمضان قیام ملت چهرهای تازه یافت و عمق و وسعتبیشتری گرفت. تاکنون در مورد محرم و آموزههای تشیع در پویایی و تحرک نهضتها و حرکتهای اسلامی گفتگوها و مباحثات گوناگونی صورت گرفته است. حال آنکه ماه رمضان برغم نقش بیبدیل و منحصر به فردش در فرایند انقلاب چندان مورد پژوهش های جدی قرار نگرفته است.
بیتردید ماه رمضان فرصتی فراهم آورد تا نیروها و چرخهای پرتوان انقلاب پس از یک دوره کوتاه رکود و توقف، بار دیگر به حرکت درآید و چنان شتاب بگیرد که رژیم و متحدان آن را سخت غافلگیر کند
امام که از نجف هدایت مبارزات را در دست داشت، نیک میدانست که فصل عمل فرا رسیده است. او فعالیت های خود را به گونهای مضاعف توسعه بخشید. علاوه بر سخنرانی های متعدد که به صورت نوار در سراسر کشور توزیع میشد، کوشید تا حلقههای پیوند و ارتباط با مراکز مذهبی و هواداران پرشور خویش را در داخل و خارج از کشور گسترش دهد؛ زیرا نیروهای مخالف رژیم اعم از مذهبی و غیر مذهبی اکنون در حال سازمان یافتن بودند. روشنفکران با نوشتن و تکثیر اعلامیههای گوناگون فعالیت های پنهانی گستردهای در میان مردم آغاز کردند. امام در آستانه ماه رمضان در پیامی هشت مادهای که به تعبیر برخی، «نخستین منشور انقلاب» لقب گرفته است، وظایف مبارزان بویژه سخنرانان مذهبی را گوشزد نمود و تاکید کرد که این نهضت اسلامی با آزادی های استکباری انحراف نخواهد یافت و لذا روحانیون میباید در افشای جنایات رژیم در این ماه در مساجد و مجامع اسلامی مبارزات مردمی را وسعتبخشیده به خانوادههای شهدا و زندانیان رسیدگی کنند.
اهمیت انکارناپذیر اسلام و مکتب تشیع که تا این زمان هیچ یک از معیارهای زندگانی غربی نتوانسته بود آرمان های آن را تحت تاثیر قرار دهد، میتوانستبه عنوان بخش بزرگی از هویت ملی و فرهنگی ما و به عنوان ایدئولوژی مبارزه بار دیگر در ماه رمضان مورد تاکید قرار گیرد. عموما در این ماه به عنوان ماه عبادت و ماهی که انسان به مهمانی خدا میرود، بسیاری از مسلمانان از امور کسب و زندگی تا حد زیادی فراغتیافته به اماکن مذهبی و مساجد روی مینهند و با توجه به زمینههای مساعد، هستههای مبارزه و مقاومت در مساجد سراسر کشور شکل میگیرند.
وجود هزاران مسجد و حسینیه و نیز دهها هزار روحانی در ایران آن روز، بیانگر وجود تشکیلات نسبتا منسجم و متشکل در سراسر کشور بود که در صورت لزوم میتوانست همه اقشار ملت را مخاطب قرار دهد و با بسیجسیاسی به صحنه بکشاند و در جهت آموزههای رهبران شیعی به حرکت درآورد.
با فرارسیدن ماه رمضان جبنه مذهبی انقلاب ایران نمود بیشتری یافت. در پی فضای نسبتا باز سیاسی سالهای56-57 و برخلاف سنت دیرینه خاندان پهلوی، بویژه در سال57 تا حد زیادی از ممنوعیت برگزاری مراسم سیاسی و مذهبی کاسته شده بود و به اعتراف برخی از فعالان مذهبی، واعظان و سخنرانان دینی، آزادانهتر از سالهای قبل میتوانستند در منبرها و مجالس سخن بگویند و ممنوعیت منبر را کنار بگذارند و به تشریح وضعیت مبارزه پرداخته، مجالس مذهبی را به صحنههای اعتراضآمیز سیاسی تبدیل کنند. در عمل نیز چنین شد. بسیاری از مردم و حتی برخی مقامات سیاسی و نظامی خود فعالانه در این مراسم مشارکت میجستند. در پایان مراسم انبوه جمعیتحاضر در مساجد به راهپیمایی و تظاهرات خیابانی دست میزدند و در محلهای ویژه به یکدیگر میپیوستند و از این رهگذر صحنهای پرشکوه و خیرهکننده ایجاد میشد.
امام در آستانه ماه رمضان در پیامی هشت مادهای که به تعبیر برخی، «نخستین منشور انقلاب» لقب گرفته است، وظایف مبارزان بویژه سخنرانان مذهبی را گوشزد نمود و تاکید کرد که این نهضت اسلامی با آزادی های استکباری انحراف نخواهد یافت
این مسائل سرانجام اسباب نگرانی دولت را فراهم ساخت. فرماندهان نظامی کشور در چند جلسه شورای امنیت ملی، در مورد بررسی موضوع فوق به گفتگو نشستند. در یکی از این مذاکرات سپهبد بدرهای فرمانده گارد شاهنشاهی گفت:
در کلیه مساجد و منابر صحبت از تغییر رژیم سلطنتی، تحریک مردم برای انقلاب و صحبت از حکومت اسلامی است.
سپهبد مقدم، رئیس ساواک، این ماجرا را یک جنگ روانی خواند و گفت: همبستگی شدیدی بین آخوندها وجود دارد و در پناه پوشش دین، آنها در جهت مقاصد شوم بهرهبرداری مینمایند.
ناآرامی های اصفهان در این ماه، رژیم را واداشت تا برای حفاظت از جان صدها کارشناس امریکایی و انگلیسی که در تاسیسات آن شهر فعالیت میکردند، در اصفهان و نجفآباد حکومت نظامی اعلام کند تا مبادا حوادث قم و تبریز تکرار شود. علاوه بر رویدادهای اصفهان، آتشسوزی سینما رکس آبادان که طی آن نزدیک به 370 تن به شهادت رسیدند، تنور مبارزات را بیش از پیش برافروخت. با توجه به این حقیقت که آبادان پیشرفتهترین تجهیزات آتشنشانی را در اختیار داشت رژیم به عنوان مقصر اصلی و عمدی این فاجعه در محافل سیاسی و مذهبی مورد انتقاد و خشم مخالفان قرار گرفت و آنان آشکارا خواهان سرنگونی حکومتشدند. راهپیمایی های گسترده از یک سو و اعلامیههای متعدد در محکومیت این رخداد انتشار یافت و امام نیز این حادثه را به کسانی نسبت داد که سالها به انجام چنین فجایعی عادت کردهاند. به هر صورت این فاجعه به صورت یک شعار در مبارزات مردمی تکرار شد و همه تلاشهای دولت برای توجیه ماجرا و نسبتدادن آن به «عناصر متعصب که سینما را محل فساد میدانند» نتیجه معکوس بخشید و سقوط دولت آموزگار را قطعی کرد. چرا که اندکی بعد، در پی آغاز مراسم ضربتخوردن و شهادت امام علی(ع) بویژه در روز 21 رمضان، 5 شهریور1357، تظاهرات گستردهای در سراسر کشور برپا گردید و دولت آموزگار را به زانو درآورد.
و بدانکه از اعمالى که در شبهاى ماه رمضان مستحب است بجا آورده شود هزار رکعت نماز است در مجموع این ماه که مشایخ و اعاظم علماء در کتب خود که در فقه یا عبادات نوشته اند به آن اشاره نموده اند و اما کیفیّت بجا آوردن آن پس احادیث در باب آن مختلف است و آنچه موافق روایت ابن ابى قرّه است از حضرت جوادعلیه السلام و مختار شیخ مفید در کتاب غریّه و اشراف بلکه مختار مشهور است آنست که در دهه اوّل و دهه دویّم ماه رمضان در هر شبى بیست رکعت خوانده شود هر دو رکعت به یک سلام به این طریق که هشت رکعت آن را بعد از نماز مغرب بخواند و دوازده رکعت دیگر را بعد از نماز عشاء و در دهه آخر در هر شب سى رکعت بخواند باز هشت رکعت آن را بعد از نماز مغرب و بیست و دو رکعت دیگر را بعد از نماز عشاء و مجموع این نمازها هفتصد رکعت مى شود و باقیمانده را که سیصد رکعت است در شبهاى قدر بخواند یعنى شب نوزدهم صد رکعت و شب بیست و یکم صد رکعت و شب بیست و سیّم صد رکعت پس مجموع هزار رکعت شود و به ترتیب دیگر نیز وارد شده و تفصیل کلام در جاى دیگر است و این مقام را گنجایش بسط نیست و امید که اهل خیر در عمل به این هزار رکعت نماز مسامحه و سهل انگارى نکرده از فیض آن خود را بهره مند نمایند و روایت شده که مى خوانى بعد از هر دو رکعت از نافله هاى ماه رمضان
شیخ کفعمى در حاشیه بلد الا مین از سیّد بن باقى نقل کرده که فرموده مستحبّ است در هر شب ماه رَمَضان دو رکعت نماز در هر رکعت حمد و توحید سه مرتبه و چون سلام داد بگوید:
پس بگوید تسبیحات اربع را هفت مرتبه پس بگوید:
پس ده مرتبه صلوات بفرستد بر پیغمبر و آل او علیهم السلام . کسى که این دو رکعت نماز را بجا آورد بیامرزد حق تعالى از براى او هفتاد هزار گناه الخ
در خبر است که هر که در هر شب از ماه رمضان سوره اِنّا فَتَحْنا در نماز مستحبّى بخواند آن سال محفوظ بماند .
التماس دعا
"اللهمَّ اجعل صِیامی فیهِ صِیامَ الصائِمین، وَ قِیامی فیهِ قِیامَ القائِمین، وَ نَبِّهنی فیهِ عَن نَومَةِ الغافِلین، وَ هَب لی جُرمی فیهِ یا اِلهَ العالَمین، وَاعفُ عَنّی یا عافِیاً عَنِ المُجرِمین."
خدایا روزه مرا در این روز مانند روزه داران حقیقی که مقبول توست قرار ده ، واقامه نمازم را مانند نمازگزاران واقعی مقرر فرما ، ومرا از خواب غافلان « از یاد تو » هوشیار وبیدار ساز وهم در این روز جرم و گناهم را ببخش ای خدای عالمیان واز زشتیهایم عفو فرما ای عفو کننده از گنهکاران .
