س: آیا دادن پول یک مد طعام به فقیر تا با آن غذائى براى خودش بخرد، کافى است؟
ج: اگر اطمینان داشته باشد که فقیر به وکالت از او طعام خریده و سپس آن را به عنوان کفاره قبول مى‏کند، اشکال ندارد.

س: اگر شخصى وکیل در غذا دادن به عده ‏اى از مساکین شود، آیا مى‏تواند اجرت کار و پختن غذا را از اموالى که به عنوان کفاره به او داده شده است، بردارد؟
ج: مطالبه اجرت کار و پخت غذا براى وى جایز است ولى نمى‏تواند آن را بابت کفاره حساب نماید و یا از اموالى که باید به عنوان کفاره به فقرا داده شود بردارد.

س: زنى به علت بیمارى از روزه گرفتن معذور است و قادر بر قضا کردن آنها تا ماه رمضان سال آینده هم نیست در این صورت آیا کفاره بر او واجب است یا بر شوهرش؟
ج: اگر افطار روزه ماه رمضان از جهت بیمارى و تأخیر قضاى آن هم از جهت ادامه بیمارى بوده است براى هر روز یک مد طعام به عنوان فدیه بر خود زن واجب است و چیزى بر عهده شوهرش نیست.

س: شخصى ده روز روزه بر عهده دارد و در روز بیستم شعبان شروع به روزه گرفتن مى‏کند، آیا در این صورت مى‏تواند عمدا روزه خود را قبل یا بعد از زوال، افطار کند؟ و در صورتى که قبل یا بعد از زوال افطار نماید، چه مقدار کفاره دارد؟
ج: در فرض مذکور افطار عمدى براى او جایز نیست و اگر عمدا افطار کند، در صورتى که قبل از زوال باشد، کفاره ‏اى بر او واجب نیست و اگر بعد از زوال باشد، کفاره بر او واجب است که عبارت است از غذا دادن به ده مسکین، و در صورت عدم تمکّن، واجب است سه روز روزه بگیرد.

س: زنى در دو سال متوالى در ماه مبارک رمضان حامله بوده و قدرت روزه گرفتن در آن ایام را نداشته است، ولى در حال حاضر توانائى روزه گرفتن را دارد، حکم او چیست؟ آیا کفاره جمع بر او واجب است یا فقط قضاى آن را باید بجا آورد؟ تأخیر او در قضاى روزه چه حکمى دارد؟
ج: اگر بر اثر عذر شرعى روزه ماه رمضان را نگرفته، فقط قضا بر او واجب است، و اگر عذر او در خوردن روزه خوف از ضرر روزه بر جنین یا کودکش بوده، باید علاوه بر قضا، براى هر روز یک مد طعام به عنوان فدیه بپردازد، و اگر قضا را بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال بعد، بدون عذر شرعى به تأخیر انداخته، فدیه هم بر او واجب است یعنى باید براى هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد.

س: آیا رعایت ترتیب بین قضا و کفاره، در کفاره روزه واجب است یا خیر؟
ج: واجب نیست.

س: هجده روز روزه به علت مسافرت در ماه رمضان براى انجام مأموریت دینى بر عهده ‏ام مى‏باشد، وظیفه من چیست؟ آیا قضاى آنها بر من واجب است؟
ج: قضاى روزه‏ هاى ماه رمضان که بر اثر مسافرت از شما فوت شده، واجب است.

س: اگر کسى براى گرفتن روزه قضاى ماه رمضان اجیر شود و بعد از زوال افطار کند، آیا کفاره بر او واجب است یا خیر؟
ج: کفاره بر او واجب نیست.

س: کسانى که در ماه رمضان براى انجام وظیفه دینى در مسافرت هستند و به همین دلیل نمى‏توانند روزه بگیرند، اگر در حال حاضر بعد از چند سال تأخیر، بخواهند روزه بگیرند، آیا پرداخت کفاره بر آنها واجب است؟
ج: اگر قضاى روزه ماه رمضان را به علت استمرار عذرى که مانع روزه گرفتن است، تا ماه رمضان سال آینده به تأخیر انداخته باشند، قضاى روزه ‏هایى که از آنان فوت شده کافى است، و واجب نیست براى هر روزى یک مد طعام فدیه بدهند، هر چند احتیاط در جمع بین قضا و فدیه است. ولى اگر تأخیر در قضاى روزه بخاطر سهل ‏انگارى و بدون عذر باشد، جمع بین قضا و فدیه بر آنها واجب است.

س: شخصى به مدت ده سال بر اثر جهل نماز نخوانده و روزه نگرفته است، فعلاً توبه نموده و به سوى خدا بازگشته و تصمیم بر جبران آنها گرفته است ولى توانائى قضاى همه روزه‏هاى فوت شده را ندارد و مالى هم که با آن کفاره‏ هایش را بپردازد، ندارد، آیا صحیح است که فقط به استغفار اکتفا کند؟
ج: قضاى روزه‏ هاى فوت شده در هیچ صورتى ساقط نمى‏شود، ولى نسبت به کفاره افطاره عمدى روزه ماه رمضان، چنانچه قدرت بر روزه دو ماه و یا اطعام شصت مسکین براى هر روز نداشته باشد، واجب است به هر مقدارى که مى‏تواند به فقرا صدقه بدهد.

س: اگر شخصى بر اثر جهل به وجوب قضاى روزه تا قبل از ماه رمضان سال آینده قضاى روزه‏ هایش را به تأخیر اندازد، چه حکمى دارد؟
ج: فدیه تأخیر قضاى روزه تا ماه رمضان سال بعد، بر اثر جهل به وجوب آن ساقط نمى‏شود.

س: فردى که به مدت صدو بیست روز روزه نگرفته چه وظیفه‏ اى دارد؟ آیا باید براى هر روز شصت روز روزه بگیرد؟ و آیا کفاره بر او واجب است؟
ج: قضاى آنچه از ماه رمضان از او فوت شده، بر او واجب است، و اگر افطار عمدى و بدون عذر شرعى باشد، علاوه بر قضا کفاره هر روز هم واجب است که عبارت است از شصت روز روزه یا اطعام شصت فقیر و یا دادن شصت مد طعام به شصت مسکین که سهم هر کدام یک مدّ است.

س: تقریبا یک ماه روزه گرفته ‏ام به این نیت که اگر روزه‏اى بر عهده ‏ام باشد قضاى آن محسوب شود و اگر روزه‏اى بر عهده‏ ام نیست به قصد قربت مطلق باشد، آیا این یک ماه روزه به حساب روزه‏ هاى قضائى که بر ذمّه دارم محسوب مى‏شود؟
ج: اگر به نیت آنچه که در زمان روزه گرفتن شرعا مأمور به آن بوده ‏اید، اعم از روزه قضایا مستحبى، روزه گرفته ‏اید و روزه قضا هم بر عهده شما باشد، به عنوان روزه قضا محسوب مى‏شود.

س: کسى که نمى‏داند چه مقدار روزه قضا دارد و با فرض داشتن روزه قضا روزه مستحبى بگیرد، آیا اگر معتقد باشد که روزه قضا ندارد، به عنوان روزه قضا محسوب مى‏شود؟
ج: روزه ‏هائى را که به نیت استحباب گرفته به جاى روزه قضایى که بر عهده ‏اش هست، محسوب نمى‏شود.

س: نظر شریف جنابعالى درباره شخصى که بر اثر گرسنگى و تشنگى و جهل به مسئله، عمداً روزه ‏اش را افطار کرده، چیست؟ آیا فقط قضا بر او واجب است یا اینکه کفاره هم باید بدهد؟
ج: اگر جاهل مقصر باشد، بنابر احوط، علاوه بر قضا، کفاره هم بر او واجب است.

س: کسى که در اوائل سن تکلیف بر اثر ضعف و عدم توانائى، نتوانسته روزه بگیرد، آیا فقط قضا بر او واجب است یا قضا و کفاره با هم بر او واجب است؟
ج: اگر گرفتن روزه بر او حرجى نبوده و عمدا ً افطار کرده، علاوه بر قضا، کفاره نیز بر او واجب است.

س: کسى که تعداد روزهائى که روزه نگرفته و مقدار نمازهایى را که نخوانده نمى‏داند، وظیفه‏ اش چیست؟ و کسى هم که نمى‏داند روزه ‏اش را بر اثر عذر شرعى افطار کرده و یا عمدا ً آن را خورده است، چه حکمى دارد؟
ج: جایز است به قضاى آن مقدار از نماز و روزه‏ هایش که یقین به فوت آنها دارد، اکتفا نماید، و در صورت شک در افطار عمدى کفاره واجب نیست.

س: اگر شخصى که در ماه رمضان روزه دار است در یکى از روزها براى خوردن سحرى بیدار نشود و لذا نتواند روزه را تا غروب ادامه دهد و در وسط روز حادثه ‏اى براى او اتفاق بیفتد و روزه را افطار کند، آیا یک کفاره بر او واجب است یا کفاره جمع؟
ج: اگر روزه را تا حدى ادامه دهد که روزه بر اثر تشنگى و گرسنگى براى او حرجى شود و در نتیجه آن را افطار نماید، فقط قضا بر او واجب است و کفاره‏اى ندارد.

س: اگر شک کنم در اینکه اقدام به گرفتن قضاى روزه‏ هائى را که بر عهده‏ ام بوده، کرده ‏ام یا خیر تکلیف من چیست؟
ج: اگر یقین به اشتغال قبلى ذمّه خود به قضاى روزه دارید، واجب است به مقدارى که موجب یقین به انجام آن مى‏شود روزه قضاء بگیرید.

س: کسى که هنگام بلوغ فقط یازده روز از ماه رمضان را روزه گرفته و یک روز را هم در موقع ظهر افطار کرده و در مجموع هجده روز روزه نگرفته است، و در مورد آن هجده روز نمى‏دانسته که با ترک عمدى روزه کفاره بر او واجب است، چه حکمى دارد؟
ج: اگر روزه ماه رمضان را از روى عمد و بدون عذر شرعى افطار کرده، باید علاوه بر قضا، کفاره هم بدهد اعم از اینکه هنگام خوردن روزه عالم به وجوب کفاره و یا جاهل به آن باشد.

س: اگر پزشک به بیمارى بگوید که روزه براى شما ضرر داد و او هم روزه نگیرد، ولى بعد از چند سال بفهمد که روزه براى وى ضرر نداشته و پزشک در تشخیص خود اشتباه کرده است، آیا قضا و کفاره بر او واجب است؟
ج: اگر از گفته پزشک متخصص و امین و یا از منشاء عقلائى دیگر، خوف از ضرر پیدا کند و روزه نگیرد، فقط قضا بر او واجب است.