چگونه علی علیه السلام را یاری کنیم؟
پیوند معنوی انسان با پیشوا و مقتدا، ریشه امامت و پیشوایی است که بدون آن، اساساً مفهوم پیشوایی و امامت، معنی و مصداقی نخواهد داشت. تفاوت رابطه ای که بین امام و ماموم ـ یعنی پیشوا و پیرو ـ وجود دارد با سایر اقسام روابط ـ مانند رابطه استاد و دانشجو، والدین و فرزند، دو همسر یا دو دوست ـ در همین
«پیوندِ فکری و عملی» است که نقطه وصل معنوی ماموم و پیرو، با امام و پیشوا است. هر قدر استحکام و عمق این پیوند بیشتر شود، پیروی از پیشوا، نتیجه و بازدهی متعالی تر و کامل تری خواهد داشت و قرب و نزدیکی ماموم به امام بیشتر خواهد شد و نیل به کمال مطلوب و سعادت ابدی ـ که جز در پرتو پیوند با خلیفة الله و انسان کامل تحقق نخواهد یافت ـ حاصل خواهد گشت.
از دیدگاه امام علی علیه السلام، هر مامومی، امامی دارد که به او اقتدا می کند و از تابش دانش وی بهره می بَرد، و
جوهره امامت و ولایت، همین پیوند عملی و علمی است. اما قله اندیشه و چکاد عمل و رفتارِ امامی همچون امیرالمومنین علی بن ابیطالب علیه السلام، آنچنان بلند و باعظمت است که برای پیروان عاشق‌ِ او، دور از دسترس می نماید. این واقعیتی است که امیر عاشقان خود بدان واقف است و صریحاً بیان می کند که:
«شما نمی توانید همچون رفتار من، عمل نمائید»
پس چه باید کرد؟
رهنمود امام علیه السلام این است که:
«مرا با ورع ، مجاهدت، عفت و استواری یاری کنی
* * * * * * * *
1- «ورع» یعنی خداترسی، خودداری از انجام گناه، تقوی و پرهیزگاری. وَرَع ، شعار متقین و همراه و همگام تقوی و اساس و پایه آن است. زینت و زیبایی مومن و برترین صفتی که یک انسان می تواند داشته باشد، وَرَع و پرهیزگاری است: مراقبت و حفظ خویش از آلوده شدن به هر اندیشه ای یارفتاری و یا گفتاری.
وَرع موجب حیات و تحرک معنوی انسان و واسطه تزکیه و پاک‌شدن روح و جان انسان است و همین خصلت، انسان را از سطح مادیّت و حیوانیّت برمی کشد و به افق انسانیت ـ که همان برخورداری از نفحه الهی وحرکت در مسیر خلیفة اللهی است ـ می رساند. بدون ورع و تقوی، هیچ تلاش و رفتاری نمی تواند زمینه سعادت و فلاح انسان را فراهم سازد.
* * * * * * * *
2- «اجتهاد» یعنی تلاش و کوشش سخت و مجدّانه، تمام سعی خود را بکاربردن برای رسیدن به تعالی و سعادت، همّت ورزیدن برای خودسازی و آمادگی مبارزه با کژی ها و کاستی ها. بدون این تلاش و سعی، پیوند بین ماموم با امامش حاصل نخواهد شد.
کسی که تلاش و سعی را فرو گذارد و همّت و کوشش برای خودسازی و رشد نداشته باشد، به جایی نخواهد رسید. اولین مرحله و مهم ترین گام درجهاد، جهاد با نفس است ـ به معنی تلاش برای غلبه بر شهوات و خواست های نامحدود حیوانی ـ و البته چنین جدّ و اجتهادی با
تمرین، تکرار، مراقبت، استواری، محاسبه و عزم راسخ حاصل می شود.
* * * * * * * *
3- «عفّت» یعنی پارسایی، پاکدامنی، خویشتنداری در برابر شهوات و تمایلات حیوانی و زمام نفس را در دست داشتن. بدون پاکدامنی و خویشتنداری در برابر شهوات، مجال و فرصتی برای گرایش های عالی انسانی و الهی فراهم نخواهد شد. به خصوص جوانی و زیبایی، دو نعمت بزرگی است که بدون «عفّت» نمی تواند در جهت تعالی و تکامل انسان بهره برداری شود، به همین جهت از منظر حضرت علی علیه السلام، زکات زیبایی، عفّت و حفظ خویش از دستبردِ نامحرمان است. کسی که خُلق و خوی عفت را در خود بپرورد و ریشه دار کند، بار گناهش کم می شود و ارزش او نزد خداوند بالا می رود. درحقیقت عفاف وسیله ای است برای صیانت و حفظ نفس و پاک کردن آن ازپستی ها و زشتی ها.
* * * * * * * *
4- «سداد» یعنی استواری و درستی گفتار و کردار، بی عیب و نقص بودن و معقول و منطقی بودن رفتار و سخن. سفارش قرآن کریم نیز همین است که در نظر و گفتار، استواری و درستی را در نظر بگیرید و گفتار شما «قول سدید» باشد. در هر کاری و هر سخنی مراقبت کردن که خلاف رضای الهی نباشد و در هر اظهارنظری دقت کردن که سُست و بی پایه و بیهوده نباشد، مقتضای سَداد است.
علی علیه السلام از پیروان خود می خواهند که اکنون که نمی توانند به قله های عمل و رفتارِ آن حضرت برسند، آن حضرت را با این
چهار ویژگی کمک کنند و ورع ، کوشش، عفت و درستی کلام و عمل را رعایت کنند و بدین وسیله امام متقیّن و پیشوای مومنین را در راهی که برای آن حضرت هدف نهایی وغایی است ـ که همانا راه تعالی انسان ها و نزدیک‌شدن آنان به تقوی و ایمان است ـ یاری و کمک رسانند.
* * * * * * * *
منبع:
ذوعلم، علی، کتاب چهل گام، با اندکی تصرف
