آیا انسان پس از مرگ یکباره وارد عالم قیامت مىشود و کارش یکسره مىگردد، و یا انسان در فاصله مرگ و قیامت یک عالم خاصى را طى مىکند و هنگامى که قیامت کبرى بپا شد وارد عالم قیامت مىگردد؟(و البته این را هم مىدانیم که تنها خدا مىداند که قیامت کبرى کى بپا مىشود. حتى پیامبران نیز از این مطلب اظهار بى اطلاعى کردهاند.)
مطابق آنچه از نصوص قرآن کریم و اخبار و روایات متواتر و غیر قابل انکارى که از رسول اکرم و ائمه اطهار (علیهم السلام) رسیده است استفاده مىشود، هیچ کس بلافاصله پس از مرگ وارد عالم قیامت کبرى نمىشود، زیرا قیامت کبرى مقارن است با یک سلسله انقلاب‌ها و دگرگونی‌هاى کلى در همه موجودات زمینى و آسمانى که ما سراغ داریم یعنى کوه‌ها، دریاها، ماه، خورشید، ستارگان، کهکشان‌ها.
هنگام قیامت کبرى هیچ چیزى در وضع موجود باقى نمىماند. به علاوه در قیامت کبرى اولین و آخرین جمع مىشوند، و ما مىبینیم که هنوز نظام جهان برقرار است و شاید میلیون‌ها و بلکه میلیاردها سال دیگر نیز برقرار باشد و میلیاردها میلیارد انسان دیگر بعد از این بیایند.
همچنین از نظر قرآن کریم هیچ کس در فاصله مرگ و قیامت کبرى در خاموشى و بى حسى فرو نمىرود، یعنى چنین نیست که انسان پس از مردن در حالى شبیه بیهوشى فرو رود و هیچ چیز را احساس نکند، نه لذتى داشته باشد نه المى(درد)، نه سرورى داشته باشد و نه اندوهى. بلکه انسان بلافاصله پس از مرگ وارد مرحلهاى دیگر از حیات مىگردد که همه چیز را حس مىکند، از چیزهایى لذت مىبرد و از چیزهاى دیگر رنج، البته لذت و رنجش بستگى دارد به افکار و اخلاق و اعمالش در دنیا.
این مرحله ادامه دارد تا آنگاه که قیامت کبرى بپا شود. در آن هنگام در اثر یک سلسله انقلاب‌ها و دگرگونی‌هاى بى نظیر که در آن واحد جهان را فرا مىگیرد و از دورترین ستارگان گرفته تا زمین ما همه مشمول آن دگرگونى مىشوند، این مرحله یا این عالم که براى هر کسى یک فاصله و حد وسط میان دنیا و قیامت مىشود، پایان مىپذیرد.
پس، از نظر قرآن کریم عالم پس از مرگ در دو مرحله صورت مىگیرد، و به تعبیر صحیحتر، انسان پس از مرگ دو عالم را طى مىکند: عالمى که مانند عالم دنیا پایان مىپذیرد و «عالم برزخ» نامیده مىشود، دیگر عالم قیامت کبرى که به هیچ وجه پایان نمىپذیرد.
منبع:
مجموعه آثار، ج 2، ص 513، استاد شهید مرتضى مطهرى، با تصرف .
