در زندگی روزمره متاسفانه گاهی اعمال و گفتاری از ما سر می‌زند که متوجه گناه بودن آنها نیستیم. و همین‌ها باعث می‌شود که پرونده اعمالمان را سیاه کنیم . یکی از آن موارد تعارفاتی است که در مراودات خود داریم. دلمان نمی‌خواهد که چیزی را که دوست داریم را به کسی ببخشیم؛ اما وقتی فردی در مورد زیبایی آن چیز، اظهار نظر می‌کند، می‌گوییم قابل ندارد. حال آن که در ته دلمان اصلا اینطور نیست و برایمان هم عزیز است. خوب این مسئله خود باعث دروغ گفتن ما می‌شود . بدتر از آن وقتی است که آن چیز را با همین تعارفات به فرد می‌بخشیم با این که چشمان به دنبالش است و اصلا راضی به بخشیدنش نبودیم.
یا در مواردی به خاطر خوشایند دیگران در تعارفات، حرف‌هایی می‌زنیم و تعاریفی می‌کنیم که حقیقت ندارد و اینها دروغ هستند.
علامه مجلسى(ره) در این باره مى‌گوید: «متأسفانه یکى از گناهانى که بسیارى از مردم، حتى خواص، به آن مبتلا هستند تعارفات معموله است که از حقیقت عارى است و شائبه دروغ در آن مشهود است. مثلا با این که به خوردن غذا و آشامیدن (نوشیدنی) متمایل‌اند هنگامى که میزبان چیزى را به آنها عرضه مى‌دارد اظهار بى میلى مى‌کنند و همچنین با این که نسبت به شخصى علاقه قلبى ندارند آنقدر اظهار اخلاص و محبت به او مى‌کنند که گاهى مطلب بر خود گوینده نیز مشتبه مى‌شود.گر چه اینگونه دروغ‌ها نسبت به دروغ‌هاى بزرگ و مفسده‌انگیز ناچیز و کوچک است ولى در شریعت مقدّسه، گناه و حرام است و در صورتى که ضرورت یا مصلحت اهمّى در میان نباشد باید از آن احتراز(دوری) کرد."
سپس مرحوم مجلسى در تأیید این مطلب داستانى را نقل مى‌کند که مضمون آن از نظرتان مى‌گذرد:
از اسماء بنت عمیس نقل شده است که در شب عروسی عایشه من با گروهى از بانوان او را به حضور رسول خدا (صلّى الله علیه و آله و سلم) همراهى مى‌کردیم .
وقتی به حضور آن حضرت شرفیاب شدیم پیامبر اکرم ظرف شیرى به عایشه داد.
عایشه از روى شرم از گرفتن آن امتناع کرد. من به او گفتم: دست رسول خدا را رد مکن و ظرف شیر را بگیر. با شرمندگى ظرف را گرفت و قدرى از آن نوشید.
سپس رسول خدا (صلّى الله علیه و آله و سلم) به من فرمود: ظرف شیر را به زنانى که همراه تو هستند بده تا از آن بیاشامند. زن‌ها خجالت کشیدند و با این که میل داشتند گفتند میل نداریم.
رسول خدا (صلّى الله علیه و آله و سلم) فرمود: میان گرسنگى و دروغ جمع نکنید. (شما که میل دارید چرا دروغ مى‌گویید؟)
اسماء مى‌گوید خدمت آن حضرت عرض کردم: یا رسول الله اگر به چیزى که میل داریم اظهار بى میلى کنیم دروغ گفته‌ایم؟ فرمود: دروغ هر چند کوچک باشد در نامه عمل نوشته مى‌شود.
حضرت علی علیه السلام در جنگ صفین خطاب به امام حسن علیه السلام فرمود:
«کمال اخلاص، اجتناب از گناهان است.»(1)
پس تمرین کنیم که اولا با خودمان صادق و روراست باشیم و بعد از آن با دیگران صادقانه برخورد کنیم که تمام این ناخالصی‌ها در روز قیامت گریبانگیرمان می‌شود.
پی‌نوشت:
1- بحارالانوار، ج 74، ص 215 .
